۲۰ شرط غیرقانونی در قراردادهای کار که باید بشناسید!
در زمان تنظیم قرارداد کار، بسیاری از کارفرمایان یا حتی کارگران ممکن است از وجود شروطی در قرارداد بی‌اطلاع باشند که از نظر قانون کاملاً باطل یا غیرقانونی هستند.
نداشتن آگاهی نسبت به این موارد می‌تواند باعث مشکلات حقوقی و مالی در آینده شود. در این مقاله، فهرستی از ۲۰ شرط رایج ولی غیرقانونی در قراردادهای کاری را برایتان گردآوری کرده‌ایم تا با دید بازتر اقدام به امضای قرارداد نمایید.
۱. پرداخت حقوق کمتر از حداقل وزارت کار
✅ حداقل حقوق هر سال توسط شورای عالی کار تعیین می‌شود. درج هر مبلغی کمتر از آن، حتی با توافق طرفین، غیرقانونی است.
۲. عدم بیمه کارگر
کارفرما مکلف است از روز اول کار، کارگر را بیمه تأمین اجتماعی کند. هیچ توافقی برای عدم بیمه، معتبر نیست.
۳. حذف سنوات در صورت استعفا
کارگر حتی در صورت استعفا، حق دریافت سنوات دارد؛ حذف این حق خلاف قانون است.
۴. اضافه‌کاری اجباری بدون پرداخت
هرگونه اضافه‌کاری باید با رضایت کارگر و پرداخت حق‌الزحمه باشد. اجبار بدون پرداخت، باطل است.
۵. حذف مرخصی استحقاقی یا استعلاجی
حق مرخصی از حقوق بنیادین کارگر است و نمی‌توان آن را از قرارداد حذف کرد.
۶. دریافت سفته یا چک بدون علت مشخص
اخذ چک یا سفته بدون ذکر دقیق علت و شرایط، قابل پیگیری حقوقی و غیرقانونی است.
۷. فسخ یک‌طرفه قرارداد توسط کارفرما
فسخ باید طبق قانون و دلایل موجه باشد. شرط فسخ خودسرانه باطل است.
۸. حذف عیدی، مزایا و حق مسکن
هیچ قراردادی نمی‌تواند عیدی، سنوات، حق اولاد، حق مسکن یا مزایای قانونی دیگر را حذف کند.
۹. دوره آزمایشی بیشتر از ۳ ماه
دوره آزمایشی کار باید حداکثر سه ماه باشد. بیشتر از این مدت، تخلف محسوب می‌شود.
۱۰. شرط محرمانگی مبهم
اگر شرط محرمانگی دارید، باید دقیق، با دامنه مشخص و مدت زمان محدود باشد. شرط کلی، بی‌اثر است.
۱۱. سلب حق اعتراض به اخراج
کارگر همیشه حق اعتراض به اخراج غیرقانونی را دارد. شرطی که این حق را سلب کند، فاقد اعتبار است.
۱۲. ممنوعیت مراجعه به اداره کار
هیچ‌کس نمی‌تواند کارگر را از مراجعه به مراجع قانونی و اداره کار منع کند.
۱۳. جریمه‌های غیرمنطقی
قرارداد نمی‌تواند کارگر را به پرداخت جریمه‌های سنگین و غیرمتناسب مجبور کند.
۱۴. کار در محیط ناایمن
کار در مشاغل خطرناک بدون تأمین تجهیزات ایمنی و آموزش لازم، از نظر قانونی ممنوع است.
۱۵. پرداخت حقوق با تأخیر
حقوق باید به‌موقع پرداخت شود. هرگونه شرطی که پرداخت را به تأخیر بیندازد، قابل شکایت است.
۱۶. کار بدون مزد با عنوان “تجربه”
هیچ کارفرمایی نمی‌تواند کارگر را مجبور به کار رایگان کند، حتی در دوره آموزشی یا کارآموزی.
۱۷. عدم افزایش حقوق سالانه
کارفرما موظف است حقوق کارگر را مطابق مصوبات جدید وزارت کار افزایش دهد.
۱۸. عدم پرداخت حقوق ایام بیماری
اگر کارگر گواهی پزشکی معتبر داشته باشد، بیمه تأمین اجتماعی موظف به پرداخت دستمزد آن دوره است.
۱۹. نادیده گرفتن رفتارهای نامناسب در محیط کار
هیچ شرطی نمی‌تواند کارگر را از اعتراض به آزار، توهین یا تبعیض باز دارد.
۲۰. اجبار به ادامه کار پس از پایان قرارداد
پس از اتمام قرارداد، کارگر کاملاً آزاد است و اجبار به ادامه همکاری غیرقانونی است.
✍️ جمع‌بندی
درج هرگونه شرطی که مخالف قانون کار ایران باشد، حتی اگر با رضایت طرفین باشد، فاقد اعتبار و قابلیت اجراست.
برای پیشگیری از دردسرهای حقوقی، حتماً هنگام تنظیم یا امضای قرارداد، با یک مشاور متخصص در حوزه قانون کار و تأمین اجتماعی مشورت کنید.